Arrangementenwaaier
Als inhoudelijk concept achter de Arrangementenmonitor wordt de Arrangementenwaaier gebruikt. Zowel in de gegevenspresentatie als in de definities en indelingen van de gegevens.
De Arrangementenwaaier brengt in één model de twee dominante invalshoeken van de transformatie in het Sociaal Domein samen:
- De integrale aanpak over alle leefdomeinen (de kleuren)
- De kanteling van de ondersteuning (de cirkels)
Deze beide invalshoeken (10 leefdomeinen en de kanteling) tezamen, leveren de Arrangementenwaaier op.
Leefdomeinen: leefwereld in plaats van systeemwereld
De zelfredzaamheid van (kwetsbare) mensen en eventuele ondersteuningsbehoefte wordt bepaald door beperkingen en mogelijkheden op meerdere leefdomeinen. Vele mensen hebben zelfredzaamheidsproblematiek op meerdere gebieden en ontvangen ook ondersteuning uit meerdere beleidskokers. Op dit moment is dat vaak versnipperd georganiseerd. Meerdere professionals, aangestuurd vanuit verschillende beleidssectoren en financieringspijlers, “bemoeien” zich, vaak langs elkaar heen, met één persoon of gezin, ieder vanuit zijn/haar eigen werkveld.
Van belang is dat in het Sociaal Domein integraal gekeken wordt naar de verschillende leefdomeinen, die de zelfredzaamheid en het zelfstandig kunnen functioneren van de burger en zijn gezin bepalen. Redenerend vanuit de leefwereld is gekozen voor een indeling in 10 leefdomein. Deze 10 leefdomeinen zijn gebaseerd op indelingen die binnen de Zorg, Jeugdhulp, Welzijn, Wmo en Arbeidsparticipatie gemeengoed zijn.
De 10 leefdomeinen bestrijken álle aspecten, die bepalen of een individu of gezin zelfredzaam is en volwaardig kan deelnemen aan de samenleving. Het is daarmee een indeling die beter aansluit bij de leefwereld van de burger, dan de beleids-/ financieringsgerichte indeling.
Kantelingscirkels
De kanteling bestaat uit oplossingen voor zelfredzaamheidsproblematiek, die samen met de burger, gezocht worden in de volgende vier ondersteuningscirkels:
- Eigen kracht
- Sociaal netwerk
- Algemene voorzieningen
- Maatwerkvoorzieningen
Kenmerken van de oplossingen in de ondersteuningscirkels zijn:
- Eigen kracht: burger, gezin, mantelzorg. Hierbij wordt door individu/leefeenheid zelf gewerkt aan een oplossing van zijn/haar zelfredzaamheidsproblematiek. Kenmerk: zelfzorg, mantelzorg.
- Sociaal netwerk: sociale verbanden buiten de directe leefeenheid die een bijdrage leveren aan de zelfredzaamheid van de betrokkene. Dit is breed op te vatten, dus vrienden, familie, buren, vrijwilligers, verenigingen, buurtorganisaties, sociale (wijk)coöperaties, informele zorg. Hierbij wordt de burger/sociale verbanden aangesproken om te helpen bij oplossen van zelfredzaamheidsproblematiek. Kenmerken: vrijwilligersinzet, door burgers/buurten/sociale verbanden ontwikkeld en uitgevoerd.
- Algemene voorzieningen: algemeen en professioneel ondersteuningsaanbod, dat direct voor iedereen toegankelijk is of op verwijzing (maar zonder indicatie). Kenmerken: (veelal) collectief, algemeen van aard, zoveel mogelijk tijdelijk, gericht op empowerment, in eigen kracht zetten van individu en sociale netwerken. Innovatieve producten ter vervanging van individuele voorzieningen. Onderscheid met sociaal netwerk is vooral dat het initiatief en uitvoering bij professionele partijen ligt.
- Maatwerkvoorzieningen: professionele ondersteuning gericht op versterking zelfredzaamheid van individu. Van algemeen/lichter (bv. individuele begeleiding) tot zeer specialistisch/zwaar (b.v interventies/bemoeizorg). Deze voorzieningen zijn alleen op indicatie toegankelijk, waarvoor de burger dan ook een beschikking ontvangt en de (gecontracteerde) aanbieders een opdracht. Kenmerken: professioneel, specialistisch, vangnet, gekoppeld aan zelfredzaamheidsproblematiek van individu.
Arrangementenwaaier
Door deze beide invalshoeken te combineren ontstaat een “waaier” waarin diverse ondersteuningsarrangementen in samenhang zichtbaar worden. Dit betreft geen “staalkaart” of productcatalogus, maar een inspiratiemodel en kapstok die gebruikt kan worden voor de transformatie van het Sociaal Domein.
De Arrangementenwaaier kan gebruikt worden om:
- Te arrangeren: inspiratie bij samenstellen van een ondersteuningsarrangement, b.v. door sociale wijkteams met behulp van een Leefzorgplan/ondersteuningsplan.
- Te transformeren: inspiratie voor beleid en ontwikkeling nieuwe arrangementen in het Sociaal Domein.
- Te monitoren: kapstok voor samenhangende monitoring in het Sociaal Domein.